Initiatieven voor beschut wonen in Wallonië en Brussel
Huisvesting, ondersteuning en zorg
Een initiatief voor beschut wonen is de huisvesting en ondersteuning van mensen die geen continue behandeling in het ziekenhuis nodig hebben en die om psychiatrische redenen hulp en ondersteuning nodig hebben in hun woon- en leefomgeving.
Huisvesting
Er worden vele soorten woonvormen aangeboden:
- Collectieve of semi-collectieve huisvesting met of zonder gemeenschappelijk deel;
- Huisvesting in gebouwen waar bewoners samenwonen en ruimtes delen zoals de woonkamer, keuken..;
- Individuele woningen in gebouwen die eigendom zijn van of gehuurd worden door het IBW;
- Individuele woningen gehuurd door bewoners;
- …
Een multidisciplinair team begeleidt de cliënt bij de ontwikkeling en uitvoering van zijn project.
Ondersteuning
Begeleiding in beschut wonen omvat het zorgen voor:
- individuele, psychosociale en relationele ondersteuning van de bewoners;
- sociaal-administratieve opvolging;
- begeleiding met betrekking tot activiteiten van het dagelijks leven;
- zoeken en organiseren van intra- en extramurale activiteiten van therapeutische, ontspannings-, opleidings- en professionele aard.
De ondersteuning wordt verleend in samenwerking met verschillende actoren van het netwerk. Het doel van beschut wonen is in alle gevallen de reïntegratie in de samenleving te bevorderen.
Het verblijf in een beschut wooninitiatief is gerechtvaardigd zolang de betrokkene niet volledig zelfstandig kan zijn in zijn of haar sociale reïntegratie.
Verblijf in beschut wonen
Om in beschut wonen te kunnen verblijven, moeten bewoners een aanvraag indienen bij één of meerdere IBW’s. De aanvraagprocedures zijn specifiek voor elk beschut wonen. Sommige hebben gestandaardiseerde aanmeldprocedures, andere vragen dat kandidaten een groepsinformatiesessie bijwonen, weer andere voorzien in een directe afspraak met de kandidaat-bewoner…
Aanvullende diensten
Op basis van onze ervaring met het begeleiden van psychiatrische patiënten, en om zo goed mogelijk tegemoet te komen aan de vele behoeften van deze patiënten, hebben veel IBW’s verwante projecten ontwikkeld:
- PZT (Psychiatrische Zorg in de Thuissituatie);
- Therapeutische club.
Deze aanvullende diensten zijn allemaal elementen die er voor zorgen dat we ons manifesteren als een federatie van de geestelijke gezondheidszorg.
Geschiedenis
Vanaf het midden van de jaren tachtig ontstonden initiatieven voor de opvang, huisvesting en verzorging van mensen die voornamelijk afkomstig waren uit psychiatrische ziekenhuizen, psychiatrische afdelingen van algemene ziekenhuizen of diensten van de geestelijke gezondheidszorg.
Het volgende decennium voorzag het Koninklijk Besluit van 10 juli 1990 (zie de tekst van de wet) in een wettelijk kader voor de IHP. Het doel van deze structuren is gestabiliseerde psychiatrische patiënten in staat te stellen zich buiten het ziekenhuis te ontwikkelen en voldoende autonomie te herwinnen of te verwerven om zich in een beschermde omgeving te ontwikkelen.
Daarom werden in de jaren tachtig en negentig in verschillende regio’s van het land tegelijk beschermde woningen gecreëerd.
Aanvankelijk was de opening van plaatsen voor beschermd wonen gekoppeld aan de omzetting van ziekenhuisbedden. Voor het openen van IBW-plaatsen werden ombouwsleutels bedacht.
De wet bepaalde van meet af aan dat het IBW moest voortkomen uit een associatie tussen een ziekenhuis en een dienst voor geestelijke gezondheidszorg. Er werden dus beschermde woonverenigingen opgericht met ziekenhuis- en ambulante actoren als organiserende kracht. Er werden ook structuren van het type hoofdstuk 12 opgericht.
In 2006 kreeg het IBW een bijkomende missie, “activering” genaamd. Deze opdracht heeft het ontstaan en de oprichting van therapeutische clubs mogelijk gemaakt. Andere teams hebben er de voorkeur aan gegeven hun kader te verruimen om meer activiteiten aan te bieden aan de bewoners die zij begeleiden en om hun betrokkenheid binnen de teams te behouden.
Deze uitbreiding van opdrachten maakt het mogelijk activiteiten te ontwikkelen voor mensen met psychiatrische problemen die niet (meer) in een IBW verblijven.
Voor sommige oud-bewoners is het een kans om in contact te blijven met de instelling. Voor anderen, die er nooit geweest zijn, is het een kans om in contact te komen met zorgprofessionals.
Deze clubs of gebruikersgroepen zijn plaatsen waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. Ze kunnen verschillende vormen aannemen, hetzij door culturele, sportieve of beroepsactiviteiten, hetzij door gewoon bij een kopje koffie samen te komen om de actualiteit te bespreken. Sommige van deze plaatsen worden gezamenlijk beheerd door gebruikers en bewoners van IBW.